آمارها نشان میدهد بیش از هزار راننده به خاطر نداشتن بیمهنامه معتبر و عجز از پرداخت دیه در زندان بسر میبرند اما جدا از این تعداد افراد، خسارت جانی اعم از تلفات و جراحات ناشی از سوانح رانندگی در ایران بسیار بالا است و این در حالی است که گاهی مالکان خودرو، با سپردن خودرو به افراد بیاحتیاط، یا بدون صلاحیت، یا بدون گواهینامه، بروز تصادفات را هم تشدید میکنند. این در حالی است که قانون علاوه بر متخطیان، برای مالکان بیمبالات نیز مجازات در نظر گرفته است. ایوب میلکی،، حقوقدان به موضوع مسئولیت مالک و راننده خودرو در تصادفات رانندگی پرداخته است.
مطابق اصول کلی حقوق جزا، مسئولیت مربوط به شخص است و در اینجا اصولا فردی که به عنوان راننده یا متصدی وسیلهنقلیه آن را هدایت کند و منجر به تصادف شده است، مسئولیت او مطابق با قاعده است که به همین کیفیت در قانون مجازات اسلامی ارتکاب جرم هم به نحو مستقیم و هم به نحو غیرمستقیم پیش بینی شده است. وی ادامه میدهد: در مواردی اگر راننده وسیلهنقلیه، کودک یا جاهل به نقص فنی اتومبیل باشد، مالک اتومبیل نیز میتواند از باب سبب اقوی از مباشر ضامن شناخته شود و مسئولیتی متوجه راننده نیست. همچنین گاهی ممکن است اقدام مالک تحت عنوان معاونت در رانندگی بدون پروانه براساس قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات ۱۳۵۷ قابل تعقیب باشد و در سایر موارد اصولا مسئولیت کیفری و مدنی با شخص راننده است که مباشرت در امر رانندگی کرده است.
وضیح اینکه در قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ و قانون بیمه شخص ثالث اصولا پیرامون مسئولیت مالک مواردی وجود دارد کما اینکه قانون مجازات اسلامی مسئولیت راننده را اصل میشناسد اما با این حال قانون بیمه اجباری از اصطلاح دارنده خودرو استفاده کرده است و مستنداً به قانون اخیرالذکر دارنده همان مالک و متصرف خودرو است؛ در این راستا فروض مختلفی متصور است، گاهی ممکن است مالک و راننده خودرو شخص واحدی باشند که در این فرض مسئولیتت متوجه یک فرد است و ابهام خاص وجود ندارد.
گاهی راننده فردی غیر از مالک خودرو است و در این خصوص باید اذعان داشت اولا مسئولیت کیفری جز در موارد استثنایی که فوقا اشاره شد، اصولا متوجه راننده است و مالک مبرا از مسئولیت است اما در خصوص بحث دیه و مسئولیت مدنی وضعیتهای مختلفی متصور است و بر حسب اینکه شخص مصدوم از کدام مسیر و مجرای قانونی خواهان دریافت خسارت و دیه خود باشد، وضعیت متفاوت است.
در یک فرض اگر فردی بدون اجازه مالک از اتومبیل او استفاده کند و خسارت جانی و مالی رخ دهد، مسئولیت نهایی با شخص راننده است و در صورت بیمه بودن خودرو به نام مالک یا دارنده شرکتهای بیمه خسارت و دیه مصدوم را پرداخت میکنند و البته این حق برای مالک و حتی شرکت بیمه است.
در مواردی که راننده مست بوده یا موارد مشابه به عامل زیان و خسارت مراجعه کند و تبعاً چنین مالک اتومبیلی در مورد اخیر مسئولیتی ندارد و حتی مسئولیت مدنی او نیز منتفی خواهد بود همچنین اگر خودرو بیمه نباشد، تنها راهکار این است که شخص مصدوم و اولیای دم در فرض فوت مصدوم با استفاده به قواعد عمومی مسئولیت مدنی، مطالبه دیه و خسارت کرده و البته تعقیب کیفری راننده در هرصورت به قوت خود باقی است.
در همه موارد فوق حق انتصاب با خواهان یا شاکی است که از کدام مسیر و با چه روشی مطالبه خسارت کند و او میتواند با استفاده به قانون بیمه اجباری شخص ثالث به بیمه گر اتومبیل مراجعه کرده یا با انتخاب از طریق مطالبه خسارت مدنی راننده را تحت تعقیب قرار دهد.
یک پاسخ
سلام خیر