اظهارنامه چیست؟ اظهارنامه قضایی چه فوایدی دارد؟ در صورت بروز مشکل و نیاز به دادگاهی مراجع قانونی برای حل مشکلات، افراد و یا وکلای آنان می‌توانند با طرح دادخواست با عنوان مشکل مورد نظر اقدام به شکایت از طرف مقابل کنند که در این صورت دادگاه برای اجرای عدالت طرفین را احضار کرده و درمورد شکایت ذکر شده تصمیم گیری می‌کند.
از طرف مقابل قانونگذار برای کوتاه شدن مراحل دادرسی و یا مطلع کردن افراد از حقوق قانونی یکدیگر، طی ماده 156 قانون آیین دادرسی مدنی
شرایطی را برای افراد محیا کرده تا پیش از اقدام به شکایت و طرح دادخواست، بتوانند با ارسال اظهارنامه قضایی، طرف مقابل را از حق و حقوق خود آگاه می‌کند؛ ارسال اظهارنامه برای آگاه کردن فرد مقابل از تعهدات او و به نوعی هشدار برای پیگیری قانونی در صورت عدم انجام وظایفی که دارد می‌باشد. در ادامه به تمامی نکات و قوانین و توضیح اظهارنامه چیست و عواقب عدم پاسخ به اظهارنامه می‌پردازیم.
با ما همراه باشید.
اظهارنامه چیست؟
مطابق ماده 156 قانون آیین دادرسی مدنی هر شخص پیش از ارائه دادخواست خود میتواند حق خود را با اظهارنامه از فرد مقابل مطالبه کند. البته برای این امر باید موعد مطالبه فرا رسیده باشد تا اقدام فرد صحیح و قانونی باشد. با توجه به این ماده، نیازی به اقدام قضایی و مراجعه به دادگاه جهت مطالبه حق نیست و می‌توانیم با مراجع به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی بدون نیاز به مراجعه به مراجع قضایی با ارسال اظهارنامه قضایی به حق خویش دست یابیم.
در گذشته شخص به جهت ارسال اظهار نامه نیاز بود تا از طریق مراجع قضایی اقدام به تکمیل فرم مورد نیاز کند. اما امروزه دیگر نیازی به انجام مراحل سابق نیست و با استفاده از درگاه خدمات الکترونیک قضایی و یا مراجعه به دفاتر خدمات میتوان نسبت به این کار اقدام کرد.
پیشنهاد میکنیم حتما مطلب وکیل خلع ید را نیز مطالعه کنید.
در واقع اظهارنامه ابزاری جهت اعلام اراده فرد اظهارکننده می‌باشد. ارسال اظهار نامه در موارد بسیاری از اقدامات قضایی جلوگیری کرده و مشکلات را پیش از نیاز به این گونه اقدامات حل کرده است. ارسال اظهارنامه در مواردی اجباری و در مواردی نیز به صورت اختیاری می‌باشد. مثلا چنان‌چه موضوع مورد دعوا، مطالبه مبلغ 10 میلیون ریال وجه سفته باشد، به موجب اظهارنامه ارسالی، به وی متذکر می‌شود که شما به موجب یک فقره سفته به شماره فلان و به سر رسید فلان، مبلغ 10 میلیون ریال به این جانب بدهکار هستید.
با توجه به حلول موعد سررسید مندرج در سفته استنادیه، درخواست شده است ظرف مدت 10 روز از تاریخ ابلاغ این اظهارنامه قانونی، نسبت به تأدیه بدهی خود اقدام نمائید، تا نیازی به اقامه دعوا در محاکم دادگستری نباشد.
سپس در پایان اظهارنامه‌ها، معمولاً ارسال کننده اظهارنامه برای تهدید مخاطب، متذکر می‌شود که در صورتی که از این فرصت قانونی که به نشانه حسن نیت به شما داده شده است، به نحو شایسته و برای ادای دین خود استفاده نکنید ناگزیر از مراجعه به محاکم قضایی بوده، مسؤلیت کلیه عواقب آن به عهده شما خواهد بود. بدان جهت که اظهارنامه ابزاری قضایی به شمار میرود باید نگارش آن به صورت محترمانه بوده و از هرگونه تهدید جلوگیری کرد. در ادامه به نکات تنظیم اظهارنامه می پردازیم.
پیشنهاد ویژه: حتما مطلب وکیل ملکی را نیز مطالعه کنید.
مندرجات برگ چاپی اظهارنامه شامل چه مواردی می‌شود؟
فرم اظهارنامه از بخش های مختلفی شکیل شده است، که باید به طور دقیق تکمیل شوند. در ادامه با بخش های مختلف اظهارنامه و طرز نوشتن اظهارنامه آشنا می‌شویم. بخش های مختلف مورد نیاز تنظیم اظهارنامه:
1.مشخصات و اقامتگاه اظهار کننده.
در این بخش فرد اظهارکننده اطلاعات دقیق خود مانند: نام، نام خانوادگی و نشانی خود را وارد می‌کند.
2.موضوع اظهارنامه.
در قسمت خلاصه و متن اظهارنامه به شرح موضوع اظهار نامه می‌پردازیم.
3ـ مشخصات و اقامتگاه مخاطب.
اطلاعات طرف مقابل یا اظهارشونده توسط اظهارکننده را مانند نام، نام خانوادگی، نشانی را در این بخش قد کنید.
4.خلاصه اظهارات که توسط اظهار کننده پر می‌شود.
توضیح مواردی که شخص اظهارکننده تصمیم به ابلاغ به طرف مقابل دارد را در این بخش قرار داده و این امر بسیار حساس می‌باشد.
5.خلاصه جواب که دریافت کننده اظهارنامه در آن پاسخ می‌دهد.
دریافت کننده، در این بخش به مطالب شخص اظهارکننده پاسخ می‌دهد.
نکته مهم: اظهارنامه در سه نسخه تهیه شده و یک نسخه از آن در دادگستری بایگانی و نسخه دوم به طرف مقابل ابلاغ می‌شود. نسخه سوم همراه با نتیجه و یا پاسخ شخص مقابل اعاده می‌شود.
کاربرد اظهارنامه چیست؟
در پاسخ به کاربرد اظهارنامه چیست؟ همانظور که در بالا اشاره کردیم، به صورت کلی اظهارنامه یکی از طرق دادخواهی می‌باشد که شخص مدعی پیش از اقدام به طرح شکایت و دعوا از طریق این ابزار اراده خود را به فرد اظهار شونده اعلام می‌کند. در ادامه شما را با انواع کاربرد اظهارنامه آشنا میکنیم:
1.جهت مطالبه وجه (طلب از بدهکار) پیش از ارائه دادخواست مطالبه، میتوان از طریق اظهارنامه اقدام به مطالبه وجه و حق کرد.
2.هنگامی که شخصی جهت انجام امری متعهد باشد و در انجام آن سهل انگاری کند، فرد مقابل میتواند پیش از ارائه دادخواست الزام به ایفای تعهد، از طریق اظهار نامه انجام تعهد را از شخص درخواست کند.
3.زمانی که زوجه منزل را ترک می‌کند و مرد خواستار دعوت وی با ارسال اظهارنامه عدم تمکین پیش از الزام به تمکین وی است.
4.اگر افراد تصمیم به صلح با یکدیگر را داشته باشند نیز می‌توانند از طریق اظهارنامه این موضوع را به اطلاع فرد دیگر برساند.
5.اگر فرد برای اثبات ادعا خود جهت مراجعه به دادگستری دلیلی نداشته باشد میتواند با استفاده از اظهار نامه و دریافت پاسخ از سمت فرد مقابل، به دادگاه مراجعه و به پاسخ فرد مقابل استناد کند.
6.زمانی که شخصی تصمیم به وفای به عهد دارد و شخص مقابل از قبول آن خودداری می‌کند، طرف اول میتواند از طریق اظهارنامه این امر را عملی کند.
7.یکی از مواردی که در آن ارسال اظهارنامه الزامی می‌باشد، زمانی است که مستاجر به دلیل اتمام مدت زمان اجاره تصمیم به تخلیه دارد اما موجر از دریافت و تحویل گرفتن خودداری می‌کند، فرد مستاجر باید از طریق ارسال اظهارنامه قضایی از وی درخواست قبول تحویل مال مورد اجاره را کند.
8.یکی دیگر از موارد الزامی ارسال اظهارنامه هنگامی است که طرفین یک معامله به معرفی یک داور متعهد شده باشند و نخواهند یا نتوانند یک داور را با توافق انتخاب کنند.
9.با توجه قانون تملک آپارتمان ها مصوب 1359 ، در شرایطی که فرد مالک یا استفاده کننده از پرداخت هزینه های مشترک در آپارتمان خودداری کند، دریافت این هزینه ها از طریق اظهار نامه درخواست می‌شود.
10.بر اساس قانون مجازات انتقال مال غیر، اگر مالک ملکی از بروز معامله مال غیر آگاه شود و از آگاه کردن انتقال گیرنده مال غیر تا حداکثر یک ماه بعد از آن خودداری کند، در پرونده به عنوان معاون جرم شناخته می‌شود.
11.بر اساس ماده 13 قانون بیمه مصوب 1316 اگر بیمه گر، تصمیم به فسخ بیمه کند باید مراتب را از طریق اظهارنامه یا یک نامه سفارشی به اطلاع بیمه گذار برساند و فسخ 10 روز پس از ابلاغ به بیمه گذار شروع شود.
12.مطابق با ماده 171 قانون آیین دادرسی مدنی، زمانی که کارگر، سرایدار، خادم ( به صورت کلی هر امین دیگری ) بعد از 10 روز از تاریخ ابلاغ اظهارنامه مالک مبنی بر مطالبه مال امانی از آن مال رفع تصرف نکند، متصرف عدوانی به شمار میرود و طرف مقابل میتواند از امتیازات دعوای تصرف عدوانی (مانند رسیدگی خارج از مهلت) استفاده نماید.
پیشنهاد میکنیم حتما مطلب وکیل آنلاین را نیز مطالعه کنید.
فواید اظهارنامه
بعد از پاسخ به سوال اظهار نامه چیست؟ نوبت به آن شده که فواید اظهارنامه را بررسی کنیم. ارسال اظهارنامه قضایی فواید گوناگونی دارد که در ادامه به آن می‌پردازیم. از فواید اظهار نامه میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
1ـ ممکن است پس از ارسال اظهارنامه توسط خواهان، خوانده حاضر به صلح یا سازش شود در این صورت خواهان متحمل هزینه دادرسی نمی‌شود.
2ـ اظهارنامه نوعی ضرب‌الاجل رسمی و اختیاری است.
3ـ گاهی اظهارنامه برای اخذ و تحصیل دلیل است.
4ـ خواهان میتواند خسارت تأخیر تأدیه را از تاریخ ارسال اظهارنامه طلب نماید.
5ـ یکی از فواید ارسال اظهارنامه قضایی این است که هم برای ایجاد حق، کاربرد دارد و هم برای ازاله حق.
شرایط قانونی پذیرش اظهارنامه در مرجع مربوطه
1ـ احراز هویت اظهار کننده (ذکر مشخصات نماینده در صورتی که اظهار کننده اصیل نباشد).
2ـ ابطال تمبر هزینه قانونی.
3ـ خارج از نزاکت نبودن مطالب و مندرجات اظهارنامه.
4ـ تسلیم اظهارنامه و پیوست‌های آن به تعداد مقرر قانونی (معمولاً سه نسخه است و اگر تعداد مخاطبان زیاد باشد، تعداد نسخه‌ها زیادتر خواهد بود).
5ـ تسلیم وجه یا مال یا سند، در صورتی که اظهارنامه مشعر به آن باشد.
6ـ موعد مطالبه حق رسیده باشد.
ویژگی‌های نگارش اظهارنامه:
1ـ قبل از اقامه دعوا صورت می‌گیرد.
2ـ به منزله اقامه دعوا نیست.
3ـ مستلزم پرداخت هزینه نمی‌باشد.
4ـ به لحاظ دخالت مراجع رسمی، اعتبار دارد.
موارد اجتناب ناپذیر بودن ارسال اظهارنامه
1ـ اثبات تأخیر در پرداخت اجاره بها برای اقامه دعوای تخلیه.
2ـ درخواست محکوم‌له، مبنی بر انحلال شرکت تضامنی به منظور وصول محکوم‌به از محل سهم الشرکه محکوم‌علیه در شرکت و…؛
عواقب عدم پاسخ به اظهارنامه
در مطالب فوق با تعریف اظهارنامه چیست؟ و فواید اظهارنامه آشنا شدید؛ با وجود توضیحات ارائه شده این سوال بوجود می‌آید که آیا عدم پاسخ به اظهارنامه دارای عواقب قانونی می‌باشد؟ در پاسخ به این سوال میتوان گفت که اگر از نظر قانونی پاسخ به آن لازم باشد حتما باید به اظهار نامه دریافتی پاسخ داده شود ولی اگر از نظر قانونی لازم نباشد بهتر است پاسخ داده نشود چرا که امکان دارد بعضی از پاسخ های مطرح شده در اظهارنامه به ضرر افراد خاتمه یابد.
در طرف مقابل اگر قرار است که به اظهارنامه پاسخ داده شود بهتر است در قسمت مشخص شده برای پاسخ، جمله “تکذیب می‌شود” ذکر شود؛ اگر زمان پاسخ دهی به اظهار نامه، در مقابل مامور ابلاغ در حال انجام باشد توصیه می‌شود به اظهار نامه پاسخ داده نشود چرا که مامور ابلاغ نمی‌تواند مدت زمان زیادی را منتظر پاسخ دادن شما باشد به همین دلیل تعجیل در پاسخ دادن احتمال خطا را افزایش داده که این امر به ضرر افراد می‌باشد.
راه حل این امر این است که طی یک اظهار نامه ی دیگری با عنوان پاسخ به اظهارنامه ی ابلاغ شده قبلی با آرامش و به صورت دقیق پاسخ آن ارسال شود؛ اظهارنامه ی دوم باید با موضوع ” پاسخ به اظهارنامه … مورخ… ” انجام شود.
انواع اظهارنامه
اظهارنامه یک نامه حقوقی می‌باشد که از طرف افراد برای طرف مقابل دعوا ارسال می‌شود تا پیش از اقدام به طرح دادخواست به دادگاه، طرف مقابل را از حق و حقوق خود آگاه کند و به نوعی هشدار برای اقدام قانونی(در مرحله بعد) را برای فرد مقابل ارسال می‌کند به همین دلیل در بیشتر دعاوی امکان ارسال اظهارنامه وجود دارد؛ از مهم ترین و رایج ترین آن ها میتوان به اظهارنامه مالیاتی، اظهارنامه عدم تمکین، اظهارنامه قضایی و.. می‌باشد که در ادامه به توضیح آن ها می‌پردازیم.
از مهم ترین اظهارنامه ها که انواع و شاخه های مختلفی دارد اظهارنامه مالیاتی می‌باشد و از آنجایی تقریبا تمامی دارایی های ثبتی شامل مالیات می‌شود به همین دلیل اظهار نامه مالیاتی میتواند تحت عنوان مالیات بر ارث، مالیات بر ماشین، مالیات بر ملک و مستغلات و… برای افراد ارسال شود؛
به طور معمول در قانون مدت زمان افراد برای پرداخت مالیات تعیین شده است و در مراحل بعد در صورت عدم پرداخت مالیات توسط افراد، پیش از اقدام قانونی، برای کسانی که در پرداخت مالیات خود تاخیر داشته اند اظهارنامه مالیاتی ارسال می‌شود؛ این عمل تحت عنوان اخرین هشدار برای آنان ارسال شده و عواقب عدم پاسخ به اظهارنامه گریبان گیر آنان خواهد شد.
اظهارنامه عدم تمکین چیست؟
عدم تمکین در معنامی لغوی به معنی عدم سازگاری می‌باشد و اظهارنامه عدم تمکین معمولا از طرف مرد برای همسر خود ارسال می‌شود؛ از آنجایی که مرد وظایفی به نسبت همسر خود دارد(پرداخت نفقه، مهریه و…) در مقابل زن نیز وظیفه دارد که از همسر خود تمکین کند. به عنوان مثال: زمانی که مرد یک محل را برای سکونت خود و زوجه خود انتخاب می‌کند زن موظف است در محل تعیین شده همراه با همسر خود زندگی کند.
اگر زن از مرد تمکین نکند و در محل دیگری سکونت کند، در این شرایط مرد طی ارسال اظهارنامه عدم تمکین از طریق دادگاه، زن را به زندگی مشترک و محل زندگی خود دعوت می‌کند؛ البته اظهارنامه زمانی باید ارسال شود که مرد موضوع را برای دادگاه روشن کند که همسر وی بدون اطلاع و بدون رضایت وی محل سکونت مشترک خود را ترک کرده است.
شاید این سوال بوجود بیاید که در صورت عدم پاسخ به اظهارنامه عدم تمکین چه قوانین متحمل زن می‌شود؟ در پاسخ قانون گذار تصویب کرده است که در صورت عدم پاسخ زن به اظهارنامه قضایی ارسال شده، و یا عدم بازگشت وی به زندگی زناشویی و محل سکونت مطرح شده، از طرف دادگاه زن ناشزه تلقی شده و دیگر نفقه به وی تعلق نمی‌گیرد.
پیشنهاد میکنیم اگر به دنبال دفتر وکالت نیاوران با ما در گروه حقوقی پرشیا در تماس باشید.
